Ustka historia, atrakcje, ciekawostki...

Opis

Ustka historia, atrakcje, ciekawostki

Ustka posiada ciekawą historię. Otóż, odkryte ślady osadnictwo w okolicach Ustki, dowodzą o tym. Po za tym,  pojawiło się ono w epoce brązu. O czym dowodzi, znajdujące się około 10 kilometrów od miasta,  położone na skarpie nad rzeką Słupią, grodzisko w pobliżu wsi Gałęzinowo. Które  przypisywane jest ludności kultury łużyckiej.

W średniowieczu opisywana w skrócie rzeka Słupia, wpadała deltą do morza. Warto z tej przyczyny, w tym miejscu, udzielić jeszcze paru ważnych informacji dla zwiedzających. Dotyczą one wprawdzie, wspomnianej przedstawianej rzeki, ale nie zaszkodzą one nam, jako turystom, kiedy się z nimi zapoznamy. Wspominana rzeka, wypływała oraz wypływa z torfowisk położonych na wysokości około 200 m n.p.m.. A dokładniej rzecz ujmując, koło Sierakowskiej Huty. Dodatkową ciekawostką jest także, to, że rzeka na Pojezierzu Kaszubskim, w górnym biegu, przepływa przez teren moreny czołowej, dochodzącej do 200 m n.p.m. Uchodzi do Bałtyku w Ustce.

Brakuje jednak informacji, kiedy dokładnie powstała warownia w lewej ? zachodniej odnodze ujścia Słupi. Bowiem Prawa ? wschodnia odnoga Słupi, wpływała do morza obok dzisiejszej osady Orzechowo. A natomiast istniejące tu dawniej jezioro lagunowe, sięgało pod wieś Przewłoka, w której prawdopodobnie jeszcze w XII wieku istniała przystań. Pierwsze wzmianki na temat Ustki, pojawiły się w 1310 roku. Następne wymienienie Ustk , miało miejsce w dokumencie z 1337 roku, jako należącej do Słupska. A dokładniej, portu znajdującego się po obu stronach ujścia rzeki Słupi.

W XIV wieku statki morskie docierały, aż do Słupska. Mieszkańcy Ustki, wchodzącej w skład słupskiego patrymonium miejskiego, zobowiązani byli do składania tak zwanej przysięgi usteckiej, ponadto obowiązywał ich również przymus młynny. W tamtym czasie, był to obowiązek świadczenia wszelkich prac i usług na rzecz portu oraz konieczność uiszczania podatku szosowego. Nie obowiązywał ich natomiast obowiązek czynszowy lub pańszczyźniany. Ponadto jako poddani Słupska, posiadali prawo utrzymywania 6 łodzi rybackich.

W 1356 konsekrowano drewniany kościół, stanowiący filię kościoła w Grabnie. Od 1368 Ustka leżała w granicach księstwa słupskiego, pomiędzy 1390 a 1474 lenna Korony Królestwa Polskiego, następnie w granicach gryfickiego księstwa pomorskiego ze stolicą w Szczecinie.

Z dokumentów pochodzących z roku 1590 wiadomo, że mieszkańcy zajmowali się przeładunkami w porcie oraz połowami, przetwórstwem oraz eksportem ryb. 2 listopada 1626 port w Ustce został zajęty przez wojska szwedzkie. Wojna trzydziestoletnia spowodowała spadek obrotów handlowych, a towarzyszące wojnie podatki i kontrybucje spowodowały odpływ ludności. W 1644 roku Ustkę strawił pożar. Z pożogi ocalało wówczas 15 domów i kościół.

W 1648, w wyniku postanowień pokoju westfalskiego, wschodnia część Pomorza Zachodniego, wraz z Ustką dostała się pod zwierzchnictwo państwa brandenbursko-pruskiego, przekształconego w 1701 roku, w Królestwo Prus. Wiążące się z tym ożywienie handlu w porcie zostało zniweczone przez niszczycielską działalność sztormów. W wyniku których port znalazł się w katastrofalnym stanie.

W XVIII wieku, nieliczne statki rozładowywane były na redzie.

W 1709 zachodni brzeg Słupi nie był jeszcze zasiedlony. Zabudowa Ustki koncentrowała się na wschodnim brzegu rzeki wokół kościoła i ulicy biegnącej wzdłuż brzegów Słupi w kierunku ówczesnego mostu, na drodze do Duninowa albo Charnowa. Mieszkańcy Ustki zajmowali się uprawą roli oraz rybołówstwem.

W wyniku kampanii napoleońskiej, Wielka Armia na przełomie lat 1806/1807 zajęła Pomorze Zachodnie. Ustka, podobnie jak i inne miejscowości, musiała zapłacić kontrybucję. Od 1802 roku Słupsk zaczął tracić posiadane przez siebie tereny w Ustce. Proces ten zakończył się w latach 1911?1914, kiedy to ostatnie tereny Słupska przeszły na własność kolei. Połączenie kolejowe Ustki ze Słupskiem (1878) i Sławnem (1911) przyczyniło się do przyspieszenia rozwoju portu, który 22 grudnia 1831 przeszedł na własność państwa pruskiego. Od tego czasu port ulegał sukcesywnej rozbudowie. Jako ostatni z basenów portu powstał basen węglowy. Natomiast liczebność opisywanej Ustki w 1818 roki wynosiła -477, w 1871 roku -1880, a w 1941 roku ? 5051.

W 1871 Ustka znalazła się w granicach Niemiec. 10 lipca 1888 roku konsekrowano nowy, istniejący do dzisiaj kościół ewangelicki posiadający 800 miejsc siedzących, w następstwie czego rozebrano starą, drewnianą świątynię.

W 1911 gmina podjęła pierwsze inwestycje o charakterze turystycznym, wzorując się na łazienkach w Sopocie. W kolejnych latach powstał szereg pensjonatów, willi i restauracji, rozpoczęto też zagospodarowanie plaży. Od końca lat sześćdziesiątych XIX wieku do 1945 roku funkcjonowała w Ustce stacja ratownicza Niemieckiego Towarzystwa dla Ratowania Rozbitków z Morza.

W okresie rządów narodowych socjalistów, w ramach przeprowadzania procesu ?ujednolicania" nastąpiło wzmocnienie władzy wykonawczej gminy. 1 kwietnia 1935 roku wójt otrzymał tytuł burmistrza, przedstawicielstwo gminne zastąpiła zaś kilkuosobowa mianowana rada gminy. Datę tę przyjmuje się jako datę otrzymania przez Ustkę praw miejskich. Przed wybuchem II wojny światowej pod Ustką została wybudowana baza szkoleniowa wojsk niemieckich. Wybuch wojny we wrześniu 1939 spowodował wstrzymanie rozbudowy portu ? na zachód od wejścia do portu widoczne są do dzisiaj ślady rozpoczętej budowy trzeciego falochronu. Na zachodnim brzegu ustawiono baterię dział, a ponadto niemal wszystkie jednostki handlowe, zostały zarekwirowane przez wojsko. Ruch w porcie prawie zamarł, wchodziły tu niekiedy jedynie pomocnicze jednostki Kriegsmarine. Z uwagi na zamknięcie wielu akwenów, ograniczeniu uległy połowy ryb. W ramach rozbudowy przemysłu militarnego w Ustce, budowana była od 1942 stocznia dla niewielkich trałowców, posiadająca dwie małe hale i małą pochylnię z wyciągiem szynowym, po której pozostały drobne pozostałości. W Ustce zlokalizowano obozy pracy, w których w połowie 1944 roku, przebywało około 230 więźniów narodowości polskiej, radzieckiej, francuskiej i belgijskiej. Pracowali oni tu, między innymi jako dokerzy.

W nocy z 30 na 31 stycznia, na wysokości Ławicy Słupskiej, doszło do zatopienia, przez radziecki okręt podwodny niemieckiego transportowca MS Wilhelm Gustloff, a w nocy z 9 na 10 lutego 1945 statku SS General von Steuben. W wyniku ataku, śmierć w wodach Bałtyku poniosło kilka tysięcy osób. 4 marca 1945 roku, radzieckie wojska pancerne gen. A. Panfiłowa na wysokości Koszalina doszły do Bałtyku, rozcinając tym samym zgrupowanie pomorskie Grupy Armii ?Weichsel", a następnie zwróciły się frontem ku wschodowi, kontynuując szybki marsz w kierunku Gdańska. Oznaczało to koniec możliwości ewakuacji lądowej na Zachód. Pozostała jedynie droga przez port w Ustce. 9 marca 1945 roku, po krótkotrwałych walkach opóźniających, między Ustką a Bydlinem, żołnierze niemieccy skapitulowali. Komendantura radziecka, która przejęła następnie władzę w mieście, utworzyła niemiecką pomocniczą administrację cywilną, również z niemieckim burmistrzem na czele. W tym czasie oprócz stałych mieszkańców w Ustce przebywała, także ludność ewakuowana z Prus Wschodnich, Litwy i Łotwy. Wkrótce po zdobyciu miasta pojawili się w nim polscy osiedleńcy. Pierwszy polski Zarząd Miejski rozpoczął urzędowanie 11 maja 1945 roku. Od czerwca 1945 roku uruchomiono linię kolejową do Słupska. Natomiast istniejąca tu, do tamtej chwili linia do Sławna, została  zdemontowana i wywieziona przez Armię Czerwoną. Uruchomiono pocztę i gazownię.

Mieszkający dotychczas w mieście mieszkańcy, musieli opuścić Ustkę. Osoby, które czuły się z pochodzenia  Słowińcami, o ile znały język polski, mogły pozostać na miejscu i przyjąć polskie obywatelstwo. Jednakże kryterium tego, w tamtych latach nikt w Ustce nie spełnił. 14 marca 1945 roku, Rząd Tymczasowy Rzeczypospolitej Polskiej dokonał podziału administracyjnego ziem zdobytych na Rzeszy Niemieckiej, włączając Ustkę w skład okręgu III Pomorze Zachodnie. Do 1947, kiedy ostatecznie ustalono aktualną nazwę miasta, przejściowo obowiązywały inne nazwy, gdyż nie zachowała się bowiem kaszubska nazwa dla warowni na skarpie, a istniejące były, zapisywane w  dokumentach po łacinie i niemiecku.

W 1875 roku powstała Promenada Nadmorska, to popularny ciąg spacerowy, który powstał w odpowiedzi na oczekiwania letników, coraz chętniej odwiedzających usteckie kąpielisko. Dodatkowo, zgodnie z ówczesną modą kurortową, przy promenadzie grały kiedyś orkiestry. Walory promenady komplementował sam książę Otto von Bismarck, wybitnie wpisany w niemieckie dzieje, za to złowrogo w historię polskiej kultury.

Na przełomie XIX i XX wieku wzdłuż promenady wybudowane zostały, stylowe wille, pensjonaty i restauracje. Obiekty zachowały się do czasów obecnych, spacer wzdłuż promenady przynosił w czasy dawnego XIX-wiecznego kurortu, oczekiwany relaks oraz wypoczynek.

Ustka, przez długie stulecia, funkcjonowała jako nieźle rozwinięty ośrodek portowy. Sporo ważnych inwestycji zrealizowano na przełomie XIX i XX wieku, wybudowano wtedy istniejące do dzisiaj mola i pogłębiono portowe akweny.

Natomiast w okresie międzywojennym, planowano wielką rozbudowę usteckiego portu, tak zamierzano odpowiedzieć na spektakularny rozwój polskiej Gdyni. Nawiązaniem do niezrealizowanych planów jest fragment trzeciego mola.

Interesującą wiadomością jest, to co przeładowywano również w porcie. Ciekawą pamiątką przeładunkowej przeszłości jest budynek tak zwanej spirytusowni znajdującej się tam. U schyłku XIX wieku spirytus z pomorskich gorzelni był bardzo ważnym towarem eksportowym. Znaczenie przeładunkowe usteckiego portu po latach zastoju, dynamicznie zaczęło rosnąc, w sezonie letnim, na jego obszarze odbywa się też ożywiony ruch jednostek rybackich i turystycznych.

Ciekawostką godną naszej uwagi jest Latarnia morska, tu usytuowana. Wieża została zbudowana w 1892 roku, u nasady falochronu wschodniego. Nawigacyjny obiekt ułatwiał nawigację w tej zdradliwej i usianej mieliznami części Morza Bałtyckiego.

Przy latarni działała też baza pilotów portowych, których praca polegała na wprowadzaniu statków do usteckiego portu. Wieża wspomnianej latarni morskiej, wysokiej na 19,5 metrów,  emitowała i emituje światło

o zasięgu 18 mil morskich. W sezonie letnim obiekt jest udostępniony do zwiedzania.

Od prawie dwóch stuleci Ustka jest znanym kąpieliskiem bałtyckim, z tych rekreacyjnych walorów miasteczko słynie do czasów obecnych. Czas każdy turysta spędzi na plaży. Jest też wiele innych atrakcji dla nas przybyłych tam turystów. W Ustce funkcjonują dwa kąpieliska: wschodnie o długości 500 m i znacznie krótsze zachodnie 200 m.

W sezonie letnim plaże są oblegane przez tłumy turystów, organizowane są ciekawe imprezy, między innymi Mistrzostwa Polski w Wypłukiwaniu Bursztynu.

Co warto zwiedzić w Ustce?

Domki rybackie

W kwartale ograniczonym ulicami Marynarki Polskiej i Kosynierów sporo starej zabudowy, której układ nie zmienił się od czasów średniowiecza. Wspomniany fragment Ustki został objęty opieką konserwatorską.

Muzeum Chleba

Placówka działa na poddaszu dawnej piekarni, w zabytkowym budynku przy ulicy Marynarki Polskiej 49.

Wewnątrz sporo zabytkowego sprzętu piekarniczego, między innymi XVII-wieczne przyrządy do wyrabiania i mieszania ciasta. Nie brakuje unikatów, wśród nich przedwojenny automat do sprzedaży cukierków oraz lodówka z XIX stulecia, zatem z czasów, gdy energia elektryczna była w gospodarstwach domowych rzadko spotykanym luksusem. Przed zwiedzaniem niezbędne wcześniejsze nawiązanie kontaktu: http://www.muzeumchleba.pl/

Usteckie łazienki

Zabytkowy obiekt przy ulicy Beniowskiego nawiązuje do czasów rozwoju tutejszego kurortu. W budynku oferowano kąpiele w wodzie morskiej doprowadzanej z wykorzystaniem specjalnej instalacji.

Z czasem ofertę zdrowotnego zakładu poszerzono o kąpiele solankowe, borowinowe, natryski i masaże. Zabiegi stosowano przy leczeniu reumatyzmu, schorzeń tarczycy, nerwicy i wielu innych poważnych przypadłościach.

Muzeum Minerałów

Placówka działa we wnętrzu schronu przeciwlotniczego w pobliżu promenady nadmorskiej. W muzeum ciekawa ekspozycja o mineralogicznej tematyce, warto zwrócić uwagę na wielki kryształ górski, szkielet dinozaura oraz kolekcję muszli z całego świata. Opisywane muzeum corocznie organizuje ciekawą imprezę ?Pokazy i nauka płukania złota dla całej rodziny".

Rzeka Słupia

Jedna z najciekawszych rzek Pomorza Środkowego uchodzi do Bałtyku w opisywanej miejscowości. Do wspomnianego ujścia nawiązywało określenie Stolpmünde, obecna nazwa miejscowości jest dość swobodnym odwołaniem do przedwojennego nazewnictwa. Słupia przesądziła o portowym rozwoju Ustki, bo przez wieki stanowiła wygodny szlak spławu towarów ze Słupska i jeszcze dalej położonych terenów.

Muzeum Ziemi Usteckiej

Placówka muzealna powstała w 2000 roku z inicjatywy Towarzystwa Przyjaciół Ustki. Miejscowość o takim znaczeniu turystycznym rzeczywiście zasługuje na ośrodek muzealny poświęcony lokalnej tematyce.

Muzeum działa w replice XVIII-wiecznej chaty wykonanej w konstrukcji ryglowej. Wewnątrz wystawa regionalna poświęcona historii Ustki i tutejszego ośrodka portowo-stoczniowego. W muzeum organizowane są też wystawy czasowe, dość regularnie o bursztynowej tematyce.

Kościół pw. Najświętszego Zbawiciela

Zbudowany w latach 1885-1888, przedtem wcześniejszą świątynię św. Mikołaja uznano za zbyt małą i rozebrano. Wewnątrz neogotyckiego kościoła sporo wyposażenia z wcześniejszej usteckiej świątyni: krucyfiks z poł. XVIII stulecia oraz dwa obrazy z XVII wieku. Unikatem (w europejskiej skali!) są organy z manufaktury Völknera w Duninowie.

Bunkry

Jedna z najnowszych usteckich atrakcji turystycznych. Po zachodniej stronie portu świetnie zachowały się cztery poniemieckie działobitnie z dodatkowymi bunkrami magazynowymi, schronami dla obsady i podziemnymi korytarzami. Spora gratka dla miłośników militarnego nurtu historii, zwłaszcza że kompleks poddano gruntownej rewitalizacji. W podziemiach prezentowane są ciekawe wystawy tematyczne, w przestrzeni fortyfikacji odbywają się militarne pikniki, widowiska z nurtu rekonstrukcji historycznych itd.

Usteckie pomniki

W opisywanej miejscowości sporo pomników, które ciekawie nawiązują do przeszłości i teraźniejszości usteckiego kąpieliska. Na pewno warto zwrócić uwagę na Ławeczkę Ireny Kwiatkowskiej, ten nietypowy pomnik nawiązuje do wybitnej aktorki, która w opisywanej miejscowości regularnie spędzała wakacje.

W Parku Nadmorskim zobaczyć można pomnik Fryderyka Chopina, ustawiony w 1979 roku podczas obchodów Dni Morza. I tu ciekawostka, dzieło powstało według artystyczne koncepcji Ludwiki Krasowskiej-Nitschowej, znanej z realizacji rzeźby warszawskiej Syrenki.

Usteckich nawiązań do syreniej tematyki nie koniec, w sierpniu 2010 roku odsłonięto pomnik Syrenki, wykonany według pomysłu lokalnego artysty Michała Rosy. Nie obyło się bez komplikacji, monument odlano niezgodnie z oczekiwaniami rzeźbiarza, ale ustawiony przy falochronie stał się ciekawym symbolem opisywanej miejscowości.

Historycznym (również artystycznym) unikatem jest posąg Umierającego Wojownika. Pomnik ustawiono w 1922 roku w Parku Zdrojowym dla upamiętnienia 76 mieszkańców Ustki poległych podczas I wojny światowej. Monument przedstawia nagiego i upadającego wojownika z tarczą.

Dzisiaj w takie pomniki wpisuje się zazwyczaj antywojenne przesłanie, niestety w tamtych czasach tzw. Kriegerdenkmale zbyt często zawierały ładunek emocjonalnej krzywdy i mglistą zapowiedź wojennego rewanżu. W tym przypadku pomnik rzeczywiście stał się wyrazem przekonań austriackiego artysty, bo Josef Thorak dał się później poznać jako żarliwy propagator hitlerowskich haseł i idei.

Już w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia postulowano upamiętnienie mieszkańców Ustki zaginionych i zmarłych podczas pracy na morzu. Pomnik odsłonięto w 2002 roku przy wschodnim nabrzeżu portu. Przedstawia matkę czekającą na powrót syna z morza. Obok rzeźby cztery tablice z przedstawieniem scen portowych, koło sterowe i kotwice.

Centrum Aktywności Twórczej w Ustce

Nowocześnie zorganizowany ośrodek kulturalny działa w zabytkowym spichlerzu portowym przy ulicy Gen. Zaruskiego 1a. Placówka funkcjonuje jako miejsce aktywizacji artystycznej twórców lokalnych i przyjezdnych.

Wewnątrz sale wystawiennicze i wykładowe, pracownie oraz wygodne zaplecze noclegowe. W sezonie letnim w opisywanym ośrodku organizowane są ciekawe wystawy i imprezy.

Ustka to świetnie położone miasto nad Morzem Bałtyckim pomiędzy Darłowem a Łebą. Ustka jest atrakcyjna o każdej porze roku. Nie jest to zwykły nadmorski kurort. Owszem, tak jak wszędzie, można zjeść tu dobrą rybę i gofry z bitą śmietaną. Są tu też dostępne dwie plaże: wschodnia, szeroka i piaszczysta, położona tuż przy promenadzie, i zachodnia, z pięknymi wydmami, mniej zatłoczona.

Hotele, mieszkania dla turystów, noclegi Ustka. W mieście znajdziemy wiele hoteli, willi, apartamentów, pokoi do wynajęcia czy domków letniskowych blisko morza jak i w niedalekiej odległości.