Żuraw nad Motławą w Gdańsku - najstarszy średniowieczny dźwig portowy

Opis

Co warto wiedzieć?

Żuraw nad Motławą jest najstarszym i najbardziej okazałym średniowiecznym żurawiem portowym, który się zachował do dziś.

Dźwig wybudowano nad Motławą, pełni funkcję bramy wodnej. Posiada 30 m wysokości. Brama Żuraw jest miejscem odwiedzin przez turystów.

Wewnątrz została przygotowana wystawa opisująca działanie portu w ciągu wieków. Dzięki niej mamy możliwość zapoznania się z zawodami takimi jak tragarz, doker, szypr, żaglomistrz, powroźnik, kupiec.  W czasie zwiedzania możemy zobaczyć wnętrza spichlerzy.

Ile lat ma Żuraw  w Gdańsku?

Pierwsza informacja na temat drewnianego dźwigu-bramy wywodzi się z 1367 roku.

Po pożarze najstarszej budowli postawiono w latach 1442-1444 nową budowlę, murowana zachodnia elewacja została zbudowana w 1483 roku.

Żuraw była to największa brama wodna Gdańska. W przyziemiu były pokoje dostosowane do przeprowadzania ataku armatniego, mieszczące się na wyższych warstwach strzelnice przeznaczone dla manualnej broni ostrej.

Głównym mechanizmem dźwigu były bębny umieszczone na wale, na który nawijano linę.  Na początku działała jedna para kół bębnowych,a w XVI lub XVII w. funkcjonowały obie pary kół. Każdy bęben napędzali czterej pracownicy zwani żurawnikami, którzy chodzili na położonym wewnątrz okręgu koła.

Urządzenie pozwalało na podnoszenie ciężaru o masie do 2 ton. Żuraw miał na celu przeładunek i służył do stawiania i opuszczania masztów.

Był własnością miejską administrowaną przez mistrza dźwigowego.

Na początku XVII w. obiekt tracił znaczenie szturmowe, na koniec XVII w. zmniejszało się jego znaczenie jako dźwigu, sporadycznie wykorzystywano go do 1944 roku.

W 1945 r. drewniany fragment znajdujący się wewnątrz razem z mechanizmem spłonął, obmurowanie okrężne zostały uszkodzone w 60 procentach.

W latach 1957-1969 budynek zmodernizowano, w latach 1962-1965 obiekt przystosowano na muzeum i odnowiono urządzenie dźwigowe.

Funkcjonowanie żurawia to prawdziwa perełka występująca w średniowiecznej inżynierii, jest to obowiązkowe miejsce na liście atrakcji znajdujących się w Gdańsku.

Konstrukcja opiera się o dwie pary dużych kół sporządzonych z drewna. Bardzo dobrze je widać na zewnątrz obiektu, bo są zlokalizowane w miejscu,

w którym znajduje się sklepienie bramy. Wchodząc do środka bramy warto wejść po drewnianych schodach na górę, aby obejrzeć pozostały odcinek mechanizmu.

Mechanizm bazuje na dwóch kołach deptakowych posiadających średnicę 6 metrów, do jej wnętrza wchodziła konkretna liczba mężczyzn, byli to wykwalifikowani pracowni, zwani żurawnikami. Kiedy znajdowali się wewnątrz koła rozkręcali cały przyrząd siłą swych nóg.

Mechanizm był bardzo efektywny, 4 mężczyzn udźwignęło ciężar posiadający wagę 2 ton o wysokości 27 metrów. Korzystając z obu kół było możliwe podniesienie 4 ton ładunku o wysokości 11 metrów. Zadaniem żurawia portowego był transport i wyładunek statków.  Podczas działań wojennych w mieście służył jako umocnienie obronne.

Gdzie się znajduje Żuraw?

Żuraw nad Motławą jest umiejscowiony w Śródmieściu na obrzeżach Motławy, przy ul. Szerokiej 67/68.

Ekspozycja jest dostępna na 3 kondygnacjach. Zwiedzanie Żurawia zajmuje około godzinę.

Maksymalnie 30 osób może przebywać w Zurawiu.

Do Żurawia możemy dojechać autobusami i tramwajami do przystanku Brama Wyżynna, kolejką SKM do Gdańska Głównego, stamtąd dochodzimy do Żurawia i Ośrodka Kultury Morskiej, samochodem od ulic - Targ Drzewny, Wały Jagiellońskie i Hucisko - ul. Targ Drzewny, dalej ul. Szeroką na koniec ulicy. 

Jakie są atrakcje w pobliżu?

Gdańsk jest najstarszym polskim miastem posiadającym bogatą tradycję i najcenniejszą kolekcję zabytków w Polsce.

Gdańsk był świadkiem wydarzeń, które decydująco wpływały na historię naszego kraju i świata.

Dużo zabytków, interesująca historia i bardzo dobre umiejscowienie nad Morzem Bałtyckim sprawiają, że mieszkańcy Gdańska i przyjeżdżający tutaj turyści uznają, że jest najpiękniejszym i najciekawszym miastem w Polsce.

Co warto jeszcze zwiedzić w Gdańsku?:

1. Dom Uphagena - Muzeum Wnętrz Mieszczańskich

2. Fontanna Neptuna w Gdańsku

3. Ratusz Głównego Miasta 

4. Droga Królewska w Gdańsku (ulica Długa i Długi Targ)

5. Długie Pobrzeże

6. Ulica Mariacka w Gdańsku

7. Bazylika Mariacka w Gdańsku

8. Muzeum II Wojny Światowej i Westerplatte

9. Muzeum Bursztynu w Gdańsku

10. Europejskie Centrum Solidarności

11. Molo w Gdańsku Brzeźnie

12. Plaża w Gdańsku

13. Archikatedra Oliwska

14. Park Oliwski

 Adres:
Ul. Szeroka 67/68
80-835 Gdańsk
Tel.: (58) 302 - 92 - 69

Zobacz również: noclegi nad morzem     Gdańsk noclegi     Gdańsk apartamenty     Gdańsk hotele     Gdańsk kwatery prywatne     Gdańsk pokoje do wynajęcia