Bazylika Konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gdańsku

Opis

Co warto wiedzieć?

Bazylika Konkatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny nazywana także Bazyliką Mariacką to największy kościół w Gdańsku i największy ceglany kościół gotycki w Polsce i na świecie. Jej ogromne mury i wieże unoszą się nad miastem i okolicą. Kamień węgielny pod świątynię postawiono 25.03.1343 r. w święto Zwiastowania Pańskiego. Kościół budowano stadiami przez 159 lat. 28.07.1502 r. ostatnia cegła została położona przez mistrza Henryka Hetzela.

Bazylika posiada 105,5 m długości, a nawa poprzeczna 66 m szerokości. Na 27 fundamentach jest podparta kopuła gwiaździsta i kryształowa.

20.11.1965 r. świątynię mariacką podniesiono do rangi Bazyliki Mniejsze bullą papieską Pawła VI.

Do wnętrza kościoła prowadzi 7 bram: Kaletnicza, Radnych, Wysoka, Mariacka, Groblowa  z widniejącym nad nią zegarem „Groblowym” z 1635-37 r. , Szewska, której tympanon zdobi „Scena Zaśnięcia Maryi” z 1420 r. oraz brama pod wieżą.

 Czy można wejść do Bazyliki?

Bazylika Mariacka w Gdańsku jest udostępniona do zwiedzania przez cały rok. W dni powszednie: 8:30 - 17:30 od 1 lipca do 31 sierpnia o godz. 18:30.

W niedziele i uroczystości: 11:00 - 12:00, 13:00 -17:30 od 1 lipca do 31.08 o godz. 18:30. Nie jest możliwe zwiedzanie Bazyliki w czasie mszy świętych, a także innych uroczystości.

W Bazylice Mariackiej są miejsca wyłączone ze zwiedzania, zalicza się do nich kaplice przeznaczone na indywidualną modlitwę i adorację Najświętszego Sakramentu.

 Kto jest pochowany w Bazylice Mariackiej?

Przez wieki bazylika była miejscem, w którym pochowani byli najznakomitsi gdańszczanie: burmistrzowie, rajcy, kupcy, uczeni i goście, którzy odwiedzali miasto.

Jednymi z pierwszych pochowanych tu osób byli burmistrzowie Conrad Letzkau i Arnold Hecht.

Inne znane osoby tutaj pochowane:

Admirał Arend Dickman

Odniósł zwycięstwo w bitwie morskiej ze Szwedami w 1627 r. pod Oliwą, ponióśł śmierć na jej finalnym etapie.

Martin Opitz

Zmarł w 1639 r. w Gdańsku na dżumę, był niemieckim poetą i teoretykiem literatury. 

Mincerz Tomasz Tymf

Pochowany tutaj w 1690 roku. Za króla Jana II Kazimierza Wazy razem z bratem Andrzejem zajmował się nadzorowaniem bicia monet w królewskich wytwórniach monet. Po „potopie szwedzkim” wybijano w nich złotówki pospolicie nazywane tymfami, z obniżonymi proporcjami srebra. Owo zmniejszanie zawartości pieniądza uwiecznia maksyma „dobry żart tymfa wart”.

Do 1816 r. względy sanitarne zakazywały grzebania umarłych w kościołach. W tej świątyni zostało pochowanych ok. 6 tys. osób.

Nie stosowano się rygorystycznie do tego zakazu. Były robione wyjątki dla osób, które szczególnie się zasłużyły.

Pierwszą po wojnie pochowaną osobą był śp. ks. płk Józef Zator-Przytocki. zmarły proboszcz kościoła mariackiego, który bardzo się odznaczył przy renowacji świątyni po zniszczeniach wojennych.

Został pochowany w jednej z krypt, po 40 latach jego szczątki zostały przeniesione  do Krypty Kapłanów Gdańskich.

W czerwcu 2005 r. w kaplicy św. Marii Magdaleny wbudowano urnę z prochami dr Ottona Martina Kulckego, Niemca, który był fundatorem i pomysłodawcą odnowienia uszkodzonych w czasie wojny mariackich organów, osoby, która zasłużyła się na rzecz dialogu polsko - niemieckiego.

W kwietniu 2010 r. w sarkofagu umiejscowionym w kaplicy Matki Bożej Ostrobramskiej pochowano Macieja Płażyńskiego, marszałka Sejmu, uprzedniego wojewody gdańskiego, który poniósł śmierć w katastrofie smoleńskiej.

W 2017 r. w Krypcie Kapłanów Gdańskich został pochowany ks. Albin Potracki, proboszcz z Redy i dyrektor ekonomiczny archidiecezji gdańskiej, a także ks. infułat Stanisław Bogdanowicz, wikariusz generalny archidiecezji gdańskiej, długoletni proboszcz Parafii Mariackiej, bardzo zasłużony w walce o odzyskanie gdańskich kościelnych zabytków.

 19 stycznia 2019 w katedrze został pochowany Prezydent Gdańska Paweł Adamowicz

4. Na co warto zwrócić uwagę?

Będąc w Bazylice Mariackiej w Gdańsku warto zwrócić uwagę na następujące obiekty:

●    Kaplica św. Anny

Jest tutaj usytuowany późnogotycki dwumetrowy posąg ukazujący piękną Madonnę Gdańska z ok. 1420 r.

●    Kaplica św. Rajnolda

W kaplicy znajdującej się przy wieży jest umiejscowiona Pieta, gotycka rzeźba sporządzona na przełomie XIV i XV wieku, przedstawia figurę Matki Bożej,

która trzyma na kolanach martwe ciało Pana Jezusa ściągnięte z krzyża.

Jest to dzieło prezentujące plastykę gotycką, zaliczany jest do grupy rzeźb pokazujących ciało Chrystusa w pozycji „horyzontalnej”, znane z kultury środkowoeuropejskiej.

●    Prezbiterium

Pokryte kopułą gwiaździstą, na połączeniach żeber zobaczymy herby Polski, Krakowa i biskupa Iwo Odrowąża będącego fundatorem pierwszego kościoła mariackiego.

We wnękach zlokalizowanych przy ścianach postawiono obeliski proroków. Ściany zdobią polichromie Jana Matejki.

Interesujące elementy wystroju bazyliki to stalle występujące z obu stron prezbiterium, które Fabian Möller udekorował płaskorzeźbami  ukazującymi sceny z życia Jezusa Chrystusa i Maryi. Wykończone absydą, którą są oddzielone od pozostałego odcinka kościoła balustradą dwiema przezroczystymi wejściami.

●    Ołtarz

Ogromny ołtarz główny poświęcony Maryi z lat 1511-1517, jego autorem jest Michał z Augsburga. Mieści się w nim korpus postawiony na predelli  i trzy pary skrzydeł, jedna rzeźbiona i dwie malowane.  Posiada trzy tony i ma 5 m wysokości.

●     Zegar astronomiczny

Od ponad pięciuset lat zegar astronomiczny jest ozdobą północnej nawy poprzecznej kościoła, jest to dzieło sztuki i zabytek średniowiecznej techniki posiadający wysokość ponad 14 m, to najcenniejszy tego rodzaju zabytek w Europie.

Przy zegarze usłyszymy historię opowiadającą o krzywdzie jego pomysłodawcy Jana Duringera z Torunia, a także o klątwie która ciąży na osobach, które starają się naprawić ją. 

Pokrywa zegarka jest dębowa, rzeźby wykonano z lipy. Należą do niego trzy części: kalendarium, planetarium, teatr figur i 6 niezależnych urządzeń. 

Zegar przestał funkcjonować w 1554 roku i do 1944 roku nie naprawiano go.

Podczas wojny fragmenty zabytku wywieziono na Żuławy. Modernizacja zegara odbyła się w latach 80. Zabezpieczono tarcze i 70% obudowy zachowało się.

●     Teatr figur

W dolnej kondygnacji zobaczymy dwunastu apostołów i śmierć z kosą, a wyżej czterech apostołów. Nad samej górze stoi Adam i Ewa, którzy wyznaczają kwadranse i godziny. Wskazuje również dni, miesiące, lata, święta, fazy księżyca, znaki zodiaku. 

●     Planetarium

Ulokowano w nim tarczę zegarową, znaki zodiaku, dwie niewielkie tarcze, które przedstawiają fazy księżyca.  Na górze po obu stronach znajdują się dwa otwory, które zamyka się drzwiami, w których możemy zaobserwować sceny ze Zwiastowania i pokłon Trzech Króli.

●    Kalendarium

Wymienione są tutaj dane na temat roku, w kalendarzu są święci i porady kościelne uwzględniające pierwszeństwo dni liturgicznych w roku.

Kalendarium okrążają cztery postacie, które pełnią konkretne funkcje i symbolizują upływ czasu. 

●    Wieża

Warto wejść na 82-metrową wieżę będącą dziełem architektury w kościele mariackim. To jeden z największych budynków w Gdańsku, w tym miejscu jest punkt widokowy z którego rozpościera się przepiękna panorama na miasto.

Dawniej wieża pełniła decydującą rolę, mieściło się w niej charakterystyczne pomieszczenie dla dzwonników, z którego dzwonili na Anioł Pański, przesyłali sygnał aby otworzyć i zamknąć bramy miasta, rozpocząć i zakończyć pracę, informowali o pożarach, wojnie itp.

Dodatkowo funkcjonowała jako latarnia morska, był to punkt orientacyjny dla statków przypływających do portu w Gdańsku.

Wspaniałą atrakcją wieży widokowej oprócz widoków ze szczytu jest także droga w jej kierunku. Możemy się z bliska przyjrzeć wielkim, kilkutonowym dzwonom.

 Adres:
Ul. Podkramarska 5
80-834 Gdańsk
Tel.: (58) 301 - 39 - 82

Zobacz również: noclegi nad morzem     Gdańsk noclegi     Gdańsk apartamenty     Gdańsk hotele     Gdańsk kwatery prywatne     Gdańsk pokoje do wynajęcia