Trybunał Główny Koronny w Lublinie

Trybunał Główny Koronny w Lublinie – Historia i Legenda

Kiedy stajecie na Rynku Starego Miasta w Lublinie, waszą uwagę z pewnością przykuje okazały, żółty budynek w samym jego centrum. To właśnie tutaj mieści się Trybunał Główny Koronny, niegdyś najwyższy sąd apelacyjny dla szlachty Małopolski. Dziś pełni różne funkcje, ale jego historia sięga czasów świetności Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a wnętrza tego gmachu kryją w sobie fascynujące opowieści, w tym jedną z najciekawszych legend Lublina.

Krótka Historia Budynku

Początki budynku sięgają XIV wieku, kiedy to w tym miejscu stał drewniany ratusz miejski. Niestety, w 1389 roku został on strawiony przez pożar. W jego miejscu wzniesiono nową, murowaną konstrukcję, która z czasem stała się siedzibą Trybunału Koronnego, utworzonego w 1578 roku przez króla Stefana Batorego. Była to odpowiedź na potrzebę usprawnienia wymiaru sprawiedliwości, który do tej pory pozostawał w gestii króla.

Trybunał Główny Koronny stał się najważniejszym sądem apelacyjnym w Koronie Królestwa Polskiego, a jego zadaniem było rozstrzyganie sporów szlachty. Lublin został wybrany na siedzibę Trybunału dla prowincji małopolskiej, podczas gdy dla prowincji wielkopolskiej rolę tę pełnił Piotrków Trybunalski.

Znaczenie Trybunału Koronnego

Przed utworzeniem Trybunału Koronnego, najwyższą władzę sądowniczą w państwie pełnił król, który w sądzie nadwornym mógł sądzić wszystkie sprawy, zarówno cywilne, jak i karne. Z czasem, jednak, ogrom spraw kierowanych do sądu królewskiego spowodował zatory w systemie wymiaru sprawiedliwości. Aby temu zaradzić, szlachta zaczęła dążyć do reformy sądownictwa, co było częścią szerszego ruchu egzekucyjnego, mającego na celu zwiększenie ich wpływów kosztem królewskich prerogatyw.

Utworzenie Trybunału Koronnego miało ogromne znaczenie dla porządkowania systemu prawnego. Trybunał ten rozpatrywał sprawy z zakresu prawa ziemskiego, dotyczące głównie konfliktów między szlachtą, a także sprawy odwoławcze od wyroków sądów niższej instancji. Dzięki temu system apelacyjny nabrał nowej, bardziej zorganizowanej formy, a sądy zyskały autorytet, który przetrwał aż do upadku I Rzeczypospolitej.

Legenda o Czarcim Sądzie

Jedną z najbardziej znanych opowieści związanych z Trybunałem Koronnym jest legenda o „czarcim sądzie”. Według tej legendy, w 1637 roku miała miejsce niezwykła sprawa sądowa, podczas której diabeł osobiście wziął udział w procesie. Proces dotyczył ubogiej wdowy, która niesprawiedliwie przegrała swoją sprawę. Zrozpaczona, wezwała pomoc nadprzyrodzonych sił, a nocą, w Trybunale, odbył się „sąd diabelski”. Diabeł wydał wyrok korzystny dla wdowy, a na znak swojej obecności wypalił ślad dłoni na stole sędziowskim.

Do dziś nazywany Czarcią Łapą, ślad ten można zobaczyć w jednym z pomieszczeń Trybunału Koronnego, co przyciąga wielu turystów i miłośników legend.

Trybunał Koronny Dziś

Obecnie, budynek Trybunału Koronnego pełni kilka funkcji. Jest to miejsce, gdzie odbywają się ważne uroczystości, takie jak śluby cywilne. Na jego dolnych poziomach znajduje się wejście do popularnej atrakcji turystycznej – Lubelskiej Trasy Podziemnej, która prowadzi zwiedzających przez historyczne piwnice Starego Miasta, ukazując dawne życie handlowe i obronne miasta.

Z zewnątrz budynek wciąż zachowuje swój historyczny charakter, z odrestaurowaną barokową fasadą. Choć jego funkcja zmieniła się na przestrzeni lat, wciąż pozostaje centralnym punktem Rynku Starego Miasta i jednym z najważniejszych zabytków Lublina.

Podsumowanie

Trybunał Główny Koronny w Lublinie to miejsce, które przez wieki pełniło kluczową rolę w polskim systemie sprawiedliwości. Jego historia i legenda o czarcim sądzie dodają temu miejscu niepowtarzalnego uroku, przyciągając nie tylko turystów, ale i historyków zainteresowanych sądownictwem Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Obecnie budynek, będący perłą architektury renesansowej i barokowej, jest jedną z największych atrakcji Lublina, przypominając o czasach świetności tego miasta.