Stawy Echo

Stawy Echo Roztocze

Zespół stawów Echo, położony na terenie Roztoczańskiego Parku Narodowego, został założony w latach 1929–1934 na obszarze dawnych mokradeł w dorzeczu strumienia Świerszcz. W okresie okupacji hitlerowskiej stawy te były rozbudowywane przez Ordynację Zamojską, co miało na celu zapewnienie pracy i ochrony przed wywózką do Niemiec dla okolicznych mieszkańców. Pamiątką po tych działaniach są tak zwane "stare stawy" oraz system grobli przylegających do obecnych stawów Echo od strony wschodniej, które mimo zalesienia w latach 60. XX wieku, wciąż są wyraźnie widoczne.

Do 2002 roku kompleks stawów składał się z dziewięciu zbiorników, jednak po przeprowadzonej renowacji i procesie naturalizacji pozostały cztery, których układ przypomina ten z okresu międzywojennego. Stawy zasilane są wodą z leśnego strumienia Świerszcz, wypływającego z chronionego obszaru torfowiska Międzyrzeki. Zbiorniki są płytkie, o głębokości od 0,5 do 1,5 metra, i są napełniane wodą wczesną wiosną, a opróżniane na początku listopada.

Stawy Echo, malowniczo położone w płaskiej dolinie Świerszcza, otoczone lasami i sąsiadujące z wydmami, są popularnym miejscem zarówno dla miłośników krajobrazów, jak i dla osób szukających rekreacji. Już wkrótce po ich utworzeniu stawy stały się ulubionym miejscem wypoczynku, szczególnie największy zbiornik przylegający do zalesionej wydmy, który od lat pełni funkcję kąpieliska. Atrakcyjność tego miejsca wynikała nie tylko z jego naturalnych walorów, ale także z bliskości Zwierzyńca, od którego dzieli je zaledwie kilometr.

Przez wiele lat, zanim stawy włączono do Roztoczańskiego Parku Narodowego, były one intensywnie wykorzystywane przez lokalną społeczność oraz turystów, w tym uczestników obozów harcerskich i wczasowiczów z ośrodków wypoczynkowych w Zwierzyńcu. Jednak tak duże zainteresowanie miało negatywny wpływ na środowisko naturalne. Aby ograniczyć te szkodliwe skutki, Roztoczański Park Narodowy podjął działania zmierzające do zmniejszenia funkcji rekreacyjnej stawów, w tym likwidację wypożyczalni sprzętu pływającego i przesiedlenie pobliskiego ośrodka wczasowego "Zacisze". W ten sposób odzyskano część terenu Parku, udostępniając go turystyce poznawczej poprzez utworzenie ścieżki przyrodniczej wzdłuż wydmy prowadzącej do stawów Echo.

Mimo tych działań, stawy Echo wciąż są chętnie odwiedzane, zwłaszcza w słoneczne dni, kiedy plaża może przyciągnąć nawet kilka tysięcy osób. Niestety, wzmożony ruch turystyczny powoduje problemy, takie jak hałas, zanieczyszczenie powietrza, zaśmiecanie terenu, wydeptywanie ścieżek, niszczenie roślinności i płoszenie zwierząt. Intensywne korzystanie z plaży doprowadziło także do erozji, co spowodowało cofanie się granicy lasu, czego ślady można zauważyć w postaci pojedynczych karp korzeniowych pozostawionych na piasku.

Aby zatrzymać te destrukcyjne procesy, Roztoczański Park Narodowy podjął szereg działań ochronnych, w tym ograniczenie dostępu do wydmy wzdłuż granicy lasu, budowę pomostu antyerozyjnego oraz nasadzenia roślinności. Dodatkowo, zbudowano platformę widokową, przystosowaną dla osób niepełnosprawnych, wraz z utwardzoną ścieżką prowadzącą od Ośrodka Edukacji Muzealnej (OEM) oraz kładką na parkingu. Te infrastrukturalne rozwiązania mają na celu skanalizowanie ruchu turystycznego i minimalizowanie negatywnego wpływu na przyrodę stawów Echo.

Obecnie kompleks stawów Echo, zajmujący powierzchnię 39,87 ha, jest jednym z najcenniejszych przyrodniczo obszarów Roztoczańskiego Parku Narodowego, a jednocześnie popularnym miejscem wypoczynku i rekreacji.