Szlakiem Kolejki Wąskotorowej w Świętokrzyskim Parku Narodowym

Ścieżka edukacyjna „Śladem kolejki wąskotorowej” to wyjątkowy szlak w Świętokrzyskim Parku Narodowym, który prowadzi z malowniczej Świętej Katarzyny do historycznej Nowej Słupi. O długości nieco ponad 16 km, trasa ta jest doskonale oznakowana zielonymi rogaczami i strzałkami, co czyni ją łatwą i dostępną zarówno dla pieszych turystów, jak i rowerzystów (od jesieni 2019). Dla miłośników natury i historii regionu, szlak ten jest doskonałą okazją do odkrycia zarówno unikalnych zasobów przyrodniczych, jak i śladów przeszłości związanych z dawną kolejką wąskotorową.

Sprawdź Góry Świętokrzyskie noclegi

Historia Kolejki Świętokrzyskiej

Kolejka świętokrzyska, której śladami prowadzi współczesna ścieżka edukacyjna, była projektem z początku XX wieku, tworzonym etapami od czasów I wojny światowej. Głównym celem kolejki było transportowanie drewna do tartaku w Zagnańsku, a następnie przewożenie rud żelaza i piasku z kopalni w Rudkach. W latach 30. kolejkę wykorzystywano również do przewozu pasażerów, a w późniejszych latach do celów turystycznych, co zwiększyło jej popularność.

Linia kolejki została zamknięta i rozebrana około 50 lat temu, jednak do dziś zachowały się liczne ślady infrastruktury, takie jak fragmenty torowisk, miejsca załadunku oraz imponujące mosty i przepusty. Dzięki inicjatywie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, dawny przebieg kolejki zyskał nową funkcję, stając się popularną trasą pieszo-rowerową, z której można korzystać do dziś.

Przebieg Trasy: Święta Katarzyna – Nowa Słupia

Ścieżka edukacyjna o długości 16 km rozpoczyna się w Świętej Katarzynie tuż obok źródełka Św. Franciszka, znanej również z pięknego klasztoru Bernardynek oraz licznych pensjonatów, domków, agroturystyk które są świetną bazą noclegową dla turystów. Trasa prowadzi przez północne stoki Łysogór, oferując wyjątkowe widoki i dostęp do licznych atrakcji przyrodniczo-historycznych. Ścieżka kończy się w Nowej Słupi, miejscu historycznym, które jest również punktem wyjściowym dla szlaku na Święty Krzyż – jeden z najstarszych polskich klasztorów i popularne miejsce pielgrzymek.

Atrakcje Na Szlaku

1. Leśny Kamieniołom

Lasy Gór Świętokrzyskich, obok bogactwa przyrody ożywionej, kryją również cenne zasoby nieożywione – skały, minerały i kopaliny. W rejonie Łysogór na początku naszej ery intensywnie wydobywano rudy żelaza, a śladem tej działalności są żużle podymarkowe odnajdywane na północnych stokach pasma. Kiedy odkryto czystsze złoża żelaza w innych miejscach, eksploatację przeniesiono, dostrzegając wówczas wartość piaskowca kwarcytowego jako materiału budowlanego. Dziś pozostałości kamieniołomu, który dostarczał piaskowiec do budowy kolejki, widoczne są jako zagłębienia po dawnych podkładach i miejsca załadunku kamienia.

2. „Duży Most” i Stacja Kolejki

Na trasie znajduje się imponujący, ponad 5-metrowy most, nazywany „Dużym Mostem”, który służył dawniej kolejce. Wokół niego zachowały się fragmenty rampy przeładunkowej, bocznic i torów mijankowych, co tworzy obraz dawnej infrastruktury kolejowej. Jest to miejsce idealne dla osób zainteresowanych historią techniki, które chcą poznać bliżej zaplecze techniczne kolejki świętokrzyskiej.

3. Słupski Weksel – Ślad Powstania Styczniowego

Słowo „weksel” w kolejowej gwarze, zapożyczonej z niemieckiego, oznaczało „zwrotnicę” i symbolizowało punkt, z którego możliwe były podróże w różnych kierunkach. Początkowo główna linia kolejki skręcała na południe, w stronę Świętej Katarzyny, natomiast rozbudowę w stronę Świętego Krzyża zrealizowano w latach 1923-1924. Projektował ją inż. Józef Kubala z Suchedniowa, a pracami zajęła się firma „Aleksander hr. Szeptycki i Fussmann i Ska”. Podczas budowy robotnicy natknęli się na ukryty skarb – kilka kilogramów srebrnych monet, które najprawdopodobniej należały do oddziałów powstańczych z lat 1863-1864.

4. Wychodnie Skalnych Formacji

Ścieżka przebiega przez obszary geologiczne, gdzie można podziwiać jedne z najstarszych skał osadowych w Polsce, górnokambryjskie piaskowce kwarcytowe. Te unikalne formacje, pokryte mchem i porostami, tworzą niepowtarzalny krajobraz. Przyrodnicy i geolodzy znajdą tu szczególne miejsce do badań i obserwacji procesów przyrodniczych.

Edukacyjna Rola Ścieżki

Ścieżka „Śladem kolejki wąskotorowej” została utworzona, by przybliżyć turystom nie tylko historię kolejki, ale także szeroką wiedzę przyrodniczą o regionie świętokrzyskim. Dzięki licznym tablicom informacyjnym i znakomicie zaplanowanej trasie, turyści mogą dowiedzieć się o historii gospodarczej tego terenu, poznać specyfikę geologiczną, a także dowiedzieć się więcej o faunie i florze.

Praktyczne informacje i noclegi

Trasa jest doskonale przygotowana do potrzeb turystów pieszych, a dzięki oznakowaniu zielonymi rogaczami i strzałkami, nawet początkujący nie powinni mieć problemu z orientacją. W Świętej Katarzynie, Krajnie, Wilkowie oraz Bodzentynie znajdują się liczne opcje noclegowe, w tym pensjonaty i pokoje gościnne, co ułatwia zaplanowanie wycieczki i wypoczynku po długim spacerze. Miasto Kielce, oddalone o około 23 km, jest idealną bazą dla turystów, którzy chcą łączyć zwiedzanie Świętokrzyskiego Parku Narodowego z atrakcjami miejskimi.

Gdzie zaparkować?

W Świętej Katarzynie można zaparkować tuż obok klasztoru, skręcając w stronę źródełka św. Franciszka, znajduje się mały parking. Kilka metrów dalej dostępny jest większy parking z toaletami, co stanowi wygodną opcję na dłuższy pobyt. Alternatywnie, można zaparkować w Nowej Słupi, w pobliżu której znajduje się pomnik Świętokrzyskiego Pielgrzyma, Emeryka, będący dodatkową atrakcją dla odwiedzających.

Ścieżka edukacyjna „Śladem kolejki wąskotorowej” to niezwykła trasa, która łączy w sobie historię, przyrodę i walory krajobrazowe Gór Świętokrzyskich. Przystępna długość, niska trudność oraz bogactwo atrakcji sprawiają, że trasa ta jest idealna dla każdego, kto chce odkryć piękno Świętokrzyskiego Parku Narodowego i poczuć magię dawnych świętokrzyskich kolejek wąskotorowych.