Parki miejskie pod Jasną Górą

Opis

Zaprojektowany niemal dwieście lat temu kompleks zieleni pod jasnogórskim szczytem, początkowo nazywany był Parkiem na Częstochówce.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, podzielono go na dwie części, południową nazywając imieniem Stanisława Staszica, północną zaś - 3 Maja.
Powierzchnia łączna parków miejskich: 12,48 ha

Założenie parkowe usytuowane jest w zachodniej części miasta u podnóża stoku wzgórza, na którego szczycie znajduje się klasztor Paulinów – Jasna Góra. Obecny kształt nadał im Franciszek Szanior w 1908 r. w związku z Wystawą Przemysłowo-Rolniczą.
Układ obydwu parków jest podobny, opiera się na jedynym głównym ciągu pieszym przebiegającym po przekątnej i odchodzącej sieci dróg dzielących parki na kwadraty.


W Parku im. Staszica znajduje się kilka obiektów pozostałych po wystawie: klimatyczna, drewniana altana z 1909 r., wieża Obserwatorium Astronomicznego z marmurowym zegarem słonecznym umieszczonym na cokole rozebranego w październiku 1917 roku pomnika cara Aleksandra II (obecnie siedziba MULTICENTRUM), budynki Muzeum Częstochowskiego (Muzeum Górnictwa Rud, pawilon wystawowy czy zagroda włościańska). W późniejszym okresie swoje miejsce wśród parkowej zieleni znalazły pomniki: Stanisława Staszica, Kazimierza Pułaskiego i rzeźba parkowa dziewczyny.

Podstawą drzewostanu, liczącego około 1300 drzew, są drzewa liściaste reprezentowane przez 92 gatunki, wśród których przewagę stanowią 100-150 letnie okazy. Dominują drzewa pochodzenia rodzimego (głównie klon pospolity, ale wśród drzew pochodzenia obcego znajdujemy:
- jesion pensylwański
- świerki kłujące i syberyjskie
- dąb czerwony
- cyprysiki
- jałowce chińskie


Park 3 Maja to prócz zieleni także korty tenisowe, plac zabaw dla dzieci, stanowiska szachowe dla miłośników królewskiej gry w plenerze oraz centralnie usytuowany pomnik Stanisława Moniuszki z 1958 r. dłuta St. Policińskiego. Nazwa parku pochodzi od dębu, zwanego "Drzewem Wolności", który posadzony został w 125 rocznicę Konstytucji 3 Maja. Rośnie tu około 1600 drzew, często w wieku powyżej 130 lat.
Występują tu:
- dęby czerwone
- jesiony
- lipy krymskie
- modrzewie
- kasztanowce
- świerki klujące
- jesiony

W latach 1992-1994 dokumentacji rewaloryzacji parków dokonał mgr inż. arch. A.Chmiel z Zarządu Ochrony i Konserwacji Zespołów Pałacowo-Ogrodniczych w Warszawie. Rewaloryzacja Parków Miejskich pod Jasną Górą (Parku Staszica, Parku 3 Maja) została zakończona w lutym 2008 roku. Jej efektem jest m.in. przywrócenie wartości historycznej oraz zwiększenie potencjału turystycznego i rozszerzenie oferty kulturowej miasta.

Parki Miejskie usytuowane są w ścisłym centrum miasta Częstochowy i wraz ze wzgórzem jasnogórskim i klasztorem zarejestrowane są jako pomnik historii i znajdują się pod ochroną konserwatora zabytków. Ze względu na swą lokalizację, parki odgrywają znaczącą rolę w ruchu pielgrzymkowym, turystycznym oraz rekreacyjnym miasta Częstochowy.
Celem rewaloryzacji było uatrakcyjnienie parków poprzez odtworzenie pierwotnego, historycznego układu wnętrz parkowych nadanego im przez Franciszka Szaniora w 1908 roku z okazji Wystawy Przemysłowo-Rolniczej. Podjęte działania rewitalizacyjne zmierzały do nadania parkom ich pierwotnego kształtu, przy jednoczesnym unowocześnieniu infrastruktury technicznej, co zapewni temu miejscu godne miano zabytku historycznego. W tym celu wykonano:
- rewaloryzację szaty roślinnej w drodze korekty istniejącego drzewostanu oraz uzupełniających nasadzeń mających na celu przywrócenie pierwotnego składu gatunkowego drzew i krzewów z początku XX wieku
- gruntowną modernizację alejek spacerowych, zbiornika wodnego, placów zabaw dla dzieci, zabytkowych obiektów (m.in. drewnianej altany) oraz obiektów kubaturowych zlokalizowanych na terenie parków
- modernizację oświetlenia parkowego oraz instalacji sanitarnych (wodociągowej, kanalizacji sanitarnej oraz deszczowej)
Parki przedzielone są Aleją Sienkiewicza, w której usytuowany jest Grób Nieznanego Żołnierza.