Pałac Mieroszewskich

Opis

Siedzibą Muzeum Zagłębia w Będzinie jest zamek gotycki z poł. XIV w. i barokowo - klasycystyczny Pałac Mieroszewskich w Będzinie - Gzichowie. Zbiory muzealne obejmują m.in:. kolekcję dawnej broni i uzbrojenia, zbiory archeologiczne i historyczne dokumentujące dzieje ziemi zagłębiowskiej, zabytki etnograficzne i zbiory sztuki. Organizowane są wystawy czasowe, lekcje muzealne, warsztaty, oraz konkursy dla dzieci i młodzieży.
Barokowo - klasycystyczny Pałac Mieroszewskich w Będzinie - Gzichowie jest typową XVIII - wieczną siedzibą szlachecką wzorowaną na pałacach francuskich. Wzniesiono go po 1702 roku, jako symbol pozycji i rangi rodu Mieroszewskich w Księstwie Siewierskim. Budowniczym pałacu był Kazimierz Mieroszewski - tytularny chorąży ks. siewierskiego i podstoli biecki. W ciągu wieków pałac był upiększany i rozbudowywany - stąd niejednolity charakter stylowy. Na uwagę zasługuje wystrój wnętrz, przede wszystkim bogata XVIII - wieczna świecka polichromia w salonach reprezentacyjnych pierwszego piętra.
Wystawy stałe:
W łużyckiej osadzie i średniowiecznym grodzie
Izba zagłębiowska.
Wnętrza stylowe XVIII - XIX w.
Kolekcja malarza i grafika - Samuela Cyglera.
Sala im prof. Jana Świderskiego
 Pałac wzniesiony po 1702 roku przez Kazimierza Mieroszewskiego był typowym późnobarokowym pałacem wzorowanym na pałacach francuskich - jednopiętrowy, dwutraktowy, o amfiladowym układzie pokoi, z mansardowym dachem. Jego otoczenie od strony wschodniej stanowił rozległy podjazd prowadzący do głównego wejścia; od zachodu park, gdzie ustawiono dwie kamienne rzeźby Bachusa i Bachantki, wykonane prawdopodobnie przez Jerzego Leonarda Webera w 1718 r. W ciągu wieków pałac był upiększany i rozbudowywany. Obecnie fronton pałacu rozczłonkowany jest trzema ryzalitami. Ryzalit środkowy - ozdobiony pilastrami z belkowaniami - wieńczy barokowy szczyt. Wejście zaakcentowano czterema kolumnami podtrzymującymi balkon. Ryzality boczne zwieńczone są attykami ozdobionymi pseudobalustradami i wazonami.
Na przełomie XVIII /XIX w. w czasach Ludwiki Mieroszewskiej Pałac rozbudowano o jednotraktowe, boczne skrzydła. Z tego okresu pochodzi także malowidło w salonie skrzydła południowego przedstawiające sceny polowań w romantycznym pejzażu. W I poł. XIX w. w czasach, kiedy majątek przeszedł w ręce Siemieńskich założenie pałacowe rozbudowano o dwie boczne oficyny. Następnie w 1863 r. pałac przejął śląski przedsiębiorca Gustaw von Kramsta, którego spadkobiercy przekazali majątek gzichowski Towarzystwu Kopalń i Hut Sosnowieckich (1890 r). Pałac został wtedy zaadaptowany na biura i mieszkania dla osób zajmujących się administrowaniem dóbr Towarzystwa. Po II wojnie światowej użytkowany był przez organizacje rolnicze, a w 1958 r. po renowacji, obiekt przeznaczono na Dom Kultury Dzieci i Młodzieży. Od 1982 roku staje się siedzibą Muzeum Zagłębia w Będzinie
Na uwagę zasługuje wystrój wnętrz, przede wszystkim bogata XVIII - wieczna świecka polichromia w salonach reprezentacyjnych pierwszego piętra. Malowidła ścienne przedstawiają postacie wodzów antycznych w iluzjonistycznej architekturze, sceny polowań rozgrywające się w romantycznym pejzażu, medaliony portretowe, sceny rodzajowe i turniejowe. Jest to przykład najstarszej tego typu polichromii zachowanej w budowli świeckiej na terenie Zagłębia.
W 1956 r. Polichromia w Sali Myśliwskiej zabezpieczona została przez konserwator Renatę Dubiel. Malowidła w sali centralnej na piętrze zostały odkryte przez konserwatorów Ryszarda Krzemińskiego i Jana Gałaszka w latach 1978 - 82. Przedstawiają wodzów antycznych m.in.Scypiona Afrykańskiego, Haniballa, Pompejusza i Fabiusza Kunktatora, umieszczonych w iluzjonistycznych niszach. Prace ukończono w 1999 r. W marcu 1994 oddano „Salę z medalionami” a w 2000 r. zakończono konserwacje ostatniej sali ozdobionej polichromią tzw. „Sali Turniejowej”, gdzie podziwiać można sceny pojedynków.
Na wystawach stałych zaprezentowano m.in. zbiory archeologiczne dokumentujące najdawniejsze dzieje Będzina, zabytki etnograficzne ilustrujące kulturę wsi zagłębiowskiej oraz zbiory sztuki. W Muzeum działa specjalistyczna biblioteka, organizowane są różnotematyczne wystawy czasowe, konkursy dla dzieci i młodzieży a także lekcje muzealne z historii, archeologii i etnografii.

WYSTAWY STAŁE
ZAMEK
Dawna broń
W salach zamkowych zgromadzono kolekcję ukazującą rozwój broni i uzbrojenia od XV do pocz. XX wieku. Zaprezentowano ciekawe okazy broni białej - siecznej i drzewcowej, broń palną, miotającą i elementy uzbrojenia ochronnego. Zbiór składa się w dużej mierze z europejskiej broni regulaminowej, ale zawiera też wiele okazów broni galanteryjnej, myśliwskiej i sportowej - pięknie zdobionej, masą perłową, hebanem i kością. Uwagę zwraca arbaleta niemiecka z przełomu XVI/XVII i duża kolekcja strzelb tarczowych. Ciekawie prezentuje się dział broni wschodniej, gdzie zobaczyć można m.in. japoński hełm samurajski typu „hoshi – kabuto” i pięknie zdobioną japońską strzelbę lontową.
Dzieje Będzina
Wystawa prezentuje cenne dokumenty i pamiątki związane z historią Będzina. Są wśród nich oryginalne dokumenty będzińskie, takie jak przywileje królewskie (Stefana Batorego, Władysława IV), średniowieczne monety znalezione na Górze Zamkowej, XV-wieczny pergamin z zapisem nutowym hymnu ku czci św. Katarzyny i dokumenty cechowe począwszy od XVII wieku. Wśród tych ostatnich znajdziemy księgę cechu szewców zapisywaną na przestrzeni XVIII wieku.

PAŁAC
Wnętrza stylowe XVIII - XX wieku
Ekspozycja prezentująca wyposażenie reprezentacyjnego I piętra Pałacu Mieroszewskich. Warto zwrócić uwagę na polichromie z 2 poł. XVIII w. zachowane czterech salonach pałacu: „Salonie Wodzów Antycznych” , „Myśliwskim”, „Medalionów Portretowych” i „Salonie Turniejowym”. Umeblowanie stanowią stylowe sekretery, komody, fotele. Wystrój wnętrz dopełnia malarstwo portretowe i pejzażowe z poł. XIX wieku, oryginalne tkaniny – kobierce, makaty, dywany oraz wyroby rzemiosła artystycznego ze srebra, porcelany i cyny.

W łużyckiej osadzie i średniowiecznym grodzie. Archeologia terenu dzisiejszego Będzina –Wystawa ma na celu przybliżenie dwóch okresów z pradziejów dzisiejszego Będzina, w których osadnictwo rozwijało się najintensywniej. Pod koniec epoki brązu na Górze Zamkowej funkcjonowała osada wykorzystująca naturalne walory obronne miejsca. W epoce plemiennej uruchomiono je po raz pierwszy i wykorzystywano jako gród obronny przez całe średniowiecze. Ekspozycja obrazuje te dwie epoki bazując na posiadanych zabytkach i umieszczając je w kontekście scenograficznym życia codziennego.
Izba zagłębiowska
Na wystawie zaaranżowano pomieszczenie mieszkalne z początków XX wieku i przylegające do niego pomieszczenie gospodarcze. Zgromadzono wiele ciekawych eksponatów nieodzownych w dawnym gospodarstwie domowym, dziś nie używanych i prawie zapomnianych. Oprócz naczyń, mebli, narzędzi rolniczych na szczególną uwagę zasługują elementy kobiecego stroju będzińsko – siewierskiego. Ekspozycję dopełniają fotografie prezentujące przykłady zabudowy wiejskiej i drobnomiasteczkowej z terenu Zagłębia Dąbrowskiego.

Sala im. prof. Jana Świderskiego” - stała ekspozycja, na której zaprezentowano kolekcję obrazów Jana Świderskiego przekazanych do zbiorów Muzeum Zagłębia przez żonę artysty prof. Janinę Kraupe – Świderską w 2005 r. Wystawę wzbogacono o obrazy i akwarele zgromadzone już w zbiorach Muzeum na początku lat 80-tych a także pamiątki, rzeczy osobiste Profesora , zdjęcia i fotokopie dokumentów.
Prof. Jan Świderski był Honorowym Obywatelem Miasta Będzina, wybitnym malarzem i grafikiem, a także nauczycielem akademickim i teoretykiem sztuki znanym na całym świecie. Choć większość swojego życia spędził w Krakowie, głęboko angażował się w tworzenie i promowanie kultury Śląska i Zagłębia.
Kolekcja malarza i grafika - Samuela Cyglera.
Ceniony w okresie międzywojennym artysta pochodził z Będzina. Studiował na ASP w Krakowie i grafikę w hamburskiej szkole rzemiosła artystycznego. Malował pejzaże miejskie, motywy rodzajowe, portrety. Najwyżej ocenione zostały jego grafiki. Cykl „Dybuk” z 1924 roku należy do najwybitniejszych ekspresjonistycznych grafik, wykonanych przez żydowskich artystów w Polsce.