Wieluń historia, ciekawostki…

Ziemia Wieluńska oraz sam Wieluń, są następnym miejscem, na terytorium Polski, które również warto zwiedzić i zobaczyć.

Wieluń jest miastem o prawie 800-letniej historii. Natomiast miejscowość posiada metrykę średniowieczną oraz  istnieje co najmniej od XIII wieku. 

Powstanie Wielunia łączone jest z przeniesieniem siedziby ośrodka administracyjnego – kasztelanii, z pobliskiej Rudy do Wielunia. W literaturze data 1281, związana z przejściem ziemi rudzkiej przez Henryka IV Probusa, traktowana jest jako szczególna, ponieważ ten książę po raz pierwszy mianował kasztelana wieluńskiego i ta data powszechnie jest utożsamiana z faktem przeniesienia ośrodka władzy kasztelańskiej z Rudy do Wielunia. Przypuszcza się, że prawa miejskie Wieluń uzyskał przed 1281 rokiem. Ważną oraz istotną „rzeczą” dla charakteryzowanego  Wielunia, był następujący fakt. Otóż Po upadku grodu zlokalizowanego w Rudzie, a także zwiększeniu się gospodarczego znaczenia Wielunia, w 1281 roku przeniesiono siedzibę kasztelanii właśnie do Wielunia. Jednak we wczesnym średniowieczu na omawianym i charakteryzowanym  obszarze dominującą rolę odgrywała Ruda. Znajdowała się tam siedziba kasztelanii.

Natomiast od początku XIII wieku także archidiakonat. Właśnie od wspomnianego grodu   nazwę swą wzięła ziemia okoliczna, która zwano rudzką ziemią. Jednak wraz z upływem czasu, znaczenie Rudy zmniejszało się stopniowo na Wielunia korzyść. Dowodem na to było częste stosowanie nazwy ziemia wieluńska.   Ów termin całkowicie zastąpił stosowane określenie rudzka ziemia od 1299 roku.  W 1281 roku przeniesiono dodatkowo jeszcze siedzibę kasztelanii z Rudy do Wielunia. We wspomnianych latach od 1281 do 1299 roku, doszło do wielu intryg  rodowo – dynastycznych. Przyczyną takiego obrotu spraw, były następujące wydarzenia. Otóż wypuszczony na wolność  Przemysł, uznał iż dana śląskiemu księciu obietnica nie jest ważna. Tłumaczył on swoje stanowisko, tym że została ona wymuszona.  W 1294 roku książę wrocławski Henryk V zrzekł się tego grodu za rzecz księcia głogowskiego Henryka, z zastrzeżeniem, że Przemysł będzie mógł je wykupić. Dodatkowo po  zabójstwie króla Przemysła II w 1296 roku, ziemia rudzka wraz z Wielkopolską znalazła się pod panowaniem ówczesnego księcia łęczycko-kujawskiego Władysława Łokietka. Rządy jego jednak tutaj  trwały bardzo krótko. Spowodowane to było faktem, że  już w 1300 roku opanował je król czeski Wacław II. Następnie po nim władzę przejął tu syn Władysława opolskiego, Bolesław, a po 1313 roku jego wnuk Bolesław I, książę niemodliński.

W latach 1370–1391 w ziemi wieluńskiej i w pobliskiej Częstochowie rządy swoje sprawował wówczas Władysław Opolczyk. W 1391 roku zaś, ziemię wieluńską przyłączył ostatecznie do Królestwa Polskiego król Władysław. Jednak ze względu na skromne rozmiary oraz brak pełnej hierarchii urzędniczej, otrzymała ona wówczas status ziemi. Około 1420 roku, została włączona do województwa sieradzkiego. Te lata oraz ten wiek  przyniosły okres nie pokoju, ale także wiele zniszczeń. Przyczyną było to, że ziemia ta, będąc wówczas  nadgraniczną ziemią Królestwa Polskiego, dotykana była licznymi najazdami książąt śląskich oraz czeskich.

Natomiast w 1424 roku król Władysław Jagiełło wydał tak zwany edykt wieluński, skierowany przeciw husytom. W 1435 roku, Władysław Warneńczyk, na zjeździe w Wieluniu, doszedł do porozumienia z książętami śląskimi. Wspomniane porozumienie miało zapewnić, iż obie strony będą karały inicjatorów tego rodzaju zajść, czyli  wspomnianych niszczycielskich najazdów. Układy te nie przyniosły jednak spodziewanych rezultatów. Nie zapobiegły również zniszczeniu ziemi wieluńskiej w czasie walk o koronę czeską, które toczone były na Śląsku. W 1442 roku, zniszczony został Wieruszów, a wojska habsburskie podeszły, aż pod Wieluń. Napady i rabunki powtarzały się, aż do początku XVI wieku.

W roku 1451 roku, kiedy Wieluń obdarzony został przywilejem składu na towary przywożone przez obcych kupców. Wydarzenie to jak mogło by się wydawać przyniosło mu zapewne  wiele korzyści. Nie była to jednak prawda, gdyż równocześnie  nasiliły się napady rabunkowe. Dodatkowo sytuację komplikowana była przez prowadzoną wojnę celną, pomiędzy Polską i jej południowym sąsiadem. Władcy polscy próbowali, wówczas położyć kres tym niszczycielskim najazdom. Wieluński zamek, był również miejscem podpisywania traktatów pokojowych z książętami oraz miastami śląskimi. Od tego czasu stosunkowo często wieluński zamek gościł królewskie małżonki lub siostry. Nierzadko były to pobyty wielomiesięczne. Jesień 1553 roku, swój czas spędziła w Wieluniu królowa węgierska. Pod miastem stanęły, również w jego przeszłości wojska arcyksięcia Habsburga Maksymiliana. Który był w tamtym czasie  pretendentem do korony polskiej.   

Kolejny wiek, to pasmo niekorzystnych  wydarzeń.  XVII  stulecie, a zwłaszcza jego druga połowa okazały się nie najlepsze dla miasta. Świadczą o tym następujące wydarzenia, do który doszło.  Otóż wszystko to miało następujący przebieg, a także obraz.

W 1631 roku,  w Wieluniu wybuchł wielki pożar, który strawił niemal całe miasto.

Z opisywanego między innymi w tekście zamku, pozostały natomiast jedynie same mury oraz dwa sklepione pomieszczenia służące za archiwum. Spalonego zamku nie pozostawiono na pastwę losu. Postanowiono dokonać jego rekonstrukcji po pożarze. Odbudowa spalonego zamku trwała  od listopada 1655 roku do maja 1656 roku. Czyli zajęła ona okres 7 miesięcy razem.  Przeprowadzeniem  wspomnianej odbudowy zajmował się oddział wojsk szwedzkich. Kolejny rok nie był również pomyślny dla przedstawianego Wielunia. W styczniu 1656 roku w prawdzie, przedstawiany Wieluń zdołał się obronić przed atakiem oddziałów polskich. Wspomniane oddziały,  jednak  z sukcesem zdobyły miasto. Z drugiej strony  obecne w mieście  wojska szwedzkie, wycofując się z Wielunia wiosną 1656 roku, nie pozostawiły przedstawianego w tekście zamku bez uszczerbku dla budowli. Siły szwedzkie  spaliły  ów zamek. Przed 1673 rokiem,  staroście Hieronimowi Olszowskiemu udało się odbudować jednak obiekt własnym kosztem. Wspomnianą odbudowę zrealizowano około roku 1673, jednak pozbawiając zamek cech obronnych. W Wieluniu w 1676 roku, stacjonowały różne oddziały wojskowe. Jednak ich obecność w mieście nie była dla niego korzystna. Wynikało to z faktu, że czyniły one znaczące szkody w mieście. Dodatkowo Wieluń został zniszczony  po raz kolejny w 1702 roku.

Następnie, kiedy dokonano II rozbioru Polski, miasto oraz ziemia wieluńska znalazły się pod panowaniem pruskim. Rok później Wielunia mieszkańcy ogłosili akt przystąpienia do Kościuszkowskiej Insurekcji. Natomiast w roku 1816 opisywane miasto przeszło do zaboru rosyjskiego.

W XX wieku miasto  doświadczyło wydarzeń, wpływów, skutków, międzynarodowego konfliktu zbrojnego, jakim była II wojna światowa.  Bombardowanie miasta miało miejsce, już 1 września 1939 roku o godzinie 4:40 nad ranem.  W czasie trwania okupacji, a właściwie na jej początku już, miasto włączone zostało do III Rzeszy. Zmiana nastąpiła dopiero w czasie, trwania ofensywy styczniowej. Wtedy to do Wielunia dotarły wojska Armii Czerwonej. Udało im się w dniu 18 stycznia 1945 roku, przerwać trwającą od 1939 roku okupację niemiecką. Na terenie miasta oraz ziemi wieluńskich funkcjonowało również polskie podziemie zbrojne.  Walczyło ono najpierw z niemieckim okupantem, a następnie z stacjonującymi w mieście jednostkami radzieckimi oraz UB. Udało się jemu przetrwać na przedstawianej ziemi wieluńskiej, „aż do, czy też tylko do 1953 roku”. Przedstawiany Wieluń niekiedy nazywany jest „ polską Guernicą” w związku z bestialstwem Luftwaffe,  wobec ludności cywilnej podczas  nalotów bombowych przeprowadzanych przez Niemców. 

Przebywając w Wieluniu zwiedzmy oraz zobaczmy:

Mury obronne Wielunia:

Miały one długość około 1200–1300 metrów oraz  obejmowały teren starego miasta o powierzchni 12 hektarów.  Zbudowane one zostały na planie nieregularnego owalu, złożonego z prostych odcinków. Miały wysokość 6-6,5 metra oraz wzniesione były z lokalnego piaskowca. Pierwotnie mury nie posiadały żadnych baszt, a jedynie dwie bramy. Nazwy ich brzmiały następująco: brama Kaliska i brama Krakowska.

Miasto Wieluń jest jednym z 25 miast otoczonych za czasów Kazimierza Wielkiego murami obronnymi.  Wieluńskie fortyfikacje powstawały po pożarze miasta w 1335 roku, stopniowo zastępując istniejące umocnienia drewniano-ziemne.

Kolejnym elementem godnym zwiedzenia, zobaczenia przez nas, w Wieluniu są bramy oraz baszty:

– najpierw Brama Krakowska, która jest jedyną zachowaną do obecnej chwili bramą miejską. Zbudowaną w XIV wieku, u wylotu traktu do Krakowa.

– następnie Brama Kaliska, zbudowana u wylotu traktu do Kalisza.

– trzecia Brama Maksymiliańska, u wylotu na Opole.

– baszta Męczarnia, znajdująca się w pobliżu ratusza oraz Bramy Krakowskiej, przy ulicy Podwale.

– następna baszta Prochownia, jej ruiny odnajdziemy w sąsiedztwie ratusza.  

– kolejna z baszt, której nazwa brzmi Skarbczyk, usytuowana jest w pobliżu  Muzeum Ziemi Wieluńskiej, przy ulicy Narutowicza.

– jeszcze jedna z baszt o nazwie Swawola, znajduje się na plantach przy ulicy Palestranckiej.

Zobaczmy również muzeum w Wieluniu:

Od 1991 roku muzeum jest instytucją kultury Gminy Wieluń. Od 2001 roku działa przy nim Rada Muzeum, której przewodniczącym od momentu powstania jest Ryszard Grygiel.  W grudniu 2003 roku instytucję wpisano do Państwowego Rejestru Muzeów. W 1981 roku przy muzeum utworzono oddział w Ożarowie- Muzeum Wnętrz Dworskich, którego oddział mieści się w barokowym dworku wybudowanym w drugiej połowie XVIII wieku. W istniejącym  Muzeum Wnętrz Dworskich eksponowane są muzealia głównie z zakresu sztuki, ale także etnografii i historii.  Muzeum Wnętrz Dworskich organizuje koncerty klasycznej muzyki. Posiada rozległy, podworski park. Pod koniec 2006 roku jego rekonstrukcja została ukończona, udostępniając budowlę zwiedzającym. W 2012 roku udostępniono natomiast oficynę przy dworze w Ożarowie.

Od początku powstania ożarowskiego Muzeum Wnętrz Dworskich do 1998 roku oddziałem kierowała Bogusława Wiluś. Obecnie funkcję kierownika oddziału pełni Jarosław Eichstaedt.

W 2015 roku gmina Wieluń przekazała również Muzeum Ziemi Wieluńskiej basztę Męczarnię, która stanowiła w przeszłości istotne umocnienie murów obronnych. W nawiązaniu do dziejów budowli prezentowane są w niej dwie wystawy stałe: „W izbie wieluńskiego kata” oraz „Dzieje oręża polskiego w średniowieczu i okresie staropolskim”. Oprócz wystaw stałych, muzeum każdego roku organizuje kilkanaście wystaw czasowych oraz dziesiątki warsztatów dla dzieci i młodzieży. Muzeum wydało ponad 30 publikacji zwartych, głównie w ramach Wieluńskiej Biblioteki Regionalnej.  A  jego pracownicy opracowali blisko 1000 artykułów naukowych i popularyzujących wiedzę na temat historycznej ziemi wieluńskiej oraz zagadnień związanych z muzealnictwem.

W Górach
Zakopane noclegi, Białka Tatrzańska noclegi, Bukowina tatrzańska noclegi, Kościelisko noclegi, Poronin noclegi, Biały Dunajec noclegi, Szaflary noclegi, Murzasichle noclegi, Jurgów noclegi, Szczawnica noclegi, Krościenko nad Dunajcem noclegi, Czorsztyn noclegi, Niedzica noclegi, Kluszkowce noclegi, Krynica-Zdrój noclegi, Muszyna noclegi, Tylicz noclegi, Piwniczna-Zdrój noclegi, Szczyrk noclegi, Wisła noclegi, Ustroń noclegi, Brenna noclegi, Koniaków noclegi, Żywiec noclegi, Korbielów noclegi, Zawoja noclegi, Karpacz noclegi, Szklarska Poręba noclegi, Miłków noclegi, Polanica-Zdrój noclegi, Kudowa-Zdrój noclegi, Duszniki-Zdrój noclegi, Lądek-Zdrój noclegi, Kłodzko noclegi, Świeradów-Zdrój noclegi, Solina noclegi, Polańczyk noclegi, Ustrzyki Dolne noclegi, Ustrzyki Górne noclegi, Cisna noclegi, Wetlina noclegi, Święta Katarzyna noclegi, Krajno noclegi, Bodzentyn noclegi, Nowa Słupia noclegi, Chęciny noclegi, Baligród noclegi, Smerek noclegi, Komańcza noclegi, Lutowiska noclegi, Rymanów-Zdrój noclegi, Iwonicz-Zdrój noclegi, Wysowa noclegi, Maniowy noclegi, Sromowce Niżne noclegi, Sromowce Wyżne noclegi, Gliczarów Górny noclegi, Czarna Góra noclegi, Małe Ciche noclegi, Murzasichle noclegi, Ząb noclegi, Szaflary noclegi, Witów noclegi, Chochołów noclegi, Jabłonka noclegi, Lipnica Wielka noclegi, Zubrzyca Dolna noclegi, Zubrzyca Górna noclegi, Istebna noclegi, Milówka noclegi, Limanowa noclegi, Międzybrodzie Żywieckie noclegi, Zwardoń noclegi, Jaworzynka noclegi, Jastrzębie-Zdrój noclegi, Złoty Stok noclegi, Szczawno-Zdrój noclegi, Ściegny noclegi, Sosnówka noclegi, Jelenia Góra noclegi, Sucha Beskidzka noclegi, Maków Podhalański noclegi, Rabka-Zdrój noclegi, Nowy Targ noclegi, Ochotnica Górna noclegi, Mszana Dolna noclegi, Jaworki-Homole noclegi, Święty Krzyż noclegi