Ruda Śląska - jest to miasto na prawach powiatu, położone w południowej Polsce, na Górnym Śląsku, w województwie śląskim, w centrum Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego.
Silny rozwój terenów obecnej Rudy Śląskiej nastąpił w XIX wieku, kiedy to silnie zaczął rozwijać się przemysł ciężki. Zmiany wtedy zapoczątkowane doprowadziły do scalania się niezależnych dotąd miejscowości w nowe organizmy. W 1179 roku teren obecnego miasta został odłączony od Małopolski i włączony do Śląska. Obecna dzielnica Ruda istniała jako wieś już w 1243 roku. Różnorodne jest pochodzenie nazw miejscowości znajdujących się obecnie w obrębie Rudy Śląskiej. Nazwa "Ruda" łączy się z rudami żelaza, które dawniej były wybudowane na tym terenie. W 1313 roku właścicielem wsi Ruda był Marcin z Orzegowa. W 1401 roku wzmiankowany jest zamek w Rudzie należący do rodu Rudzkich. W 1440 roku powstał pierwszy drewniany kościół w Bielszowicach. W 1543 roku właścicielem Rudy został Jan Gierałtowski.
Od samego początku tereny miasta związane były z wydobyciem rud metali. Doprowadziło to do znacznie cenniejszego produktu, czyli węgla kamiennego. Prawie każde górnicze miasto szczyci się legendą, która opowiada, że węgiel kamienny dzięki zrządzeniu losu odkryli pastuchowie. Oni to mieli zauważyć właściwości "Czarnych kamieni", którymi otaczali ogniska. Legenda jest bardzo rozpowszechniona na Górnym Śląsku, ale to właśnie w Rudzie pokłady węgla wychodziły na powierzchnię, a z tego faktu, już niedaleko do odkrycia dokonanego przez pastuchów. Tak więc od 1740 roku na terenie Rudy rozpoczęły się formalne starania o nadanie kopalń. W 1752 roku załoga kopalni "Brandenburg" liczyła tylko dwóch górników fachowców, sprowadzonych z Saksonii. Obfite zasoby węgla przyciągały wielu przedsiębiorców, którzy inwestowali w ten teren, budując kopalnie, huty, koksownie oraz cegielnie. Wpłynęło to na szybki wzrost liczby mieszkańców i zmieniło oblicze rudzkiej wsi. Rolnictwo ograniczało się do drobnych gospodarstw, których właściciele pracowali również w przemyśle. W 1889 roku w Rudzie, dzisiejszej dzielnicy Rudy Śląskiej zamontowano oświetlenie elektryczne, dzięki czemu Ruda stała się pierwszą wsią w Rzeszy Niemieckiej posiadającą to udogodnienie. W krajobrazie Rudy zaczęły pojawiać się osiedla robotnicze, otaczające zwartymi kompleksami tereny kopalni. Miejscowi potentaci zaczęli tworzyć warunki życia dla bardzo swoistego stanu społecznego, jakim byli górnicy. Żyjąc w cieniu kopalni, widząc ciągle ręce czarne od węgla, dorastając i umierając w rzeczywistości nierozerwalnie związanej z kopalnianymi chodnikami. Od 1919 roku Towarzystwo Czytelni Ludowych oraz polskie towarzystwa śpiewacze "Dzwon" i "Promień". Powstała także założona przez mieszkańców Polska Organizacja Wojskowa Górnego Śląska. W czasie strajku szkolnego polskich dzieci w czerwcu 1920 roku przeciwko niemieckim represjom protestowało 1317 uczniów.
W latach 1919-1921 w czasie powstań śląskich w walkach uczestniczyło 3000 osób z terenu Rudy Śląskiej. Strajk generalny, który przyspieszył wybuch I Powstania został zapoczątkowany lokautem w kopalni "Lithandra". O Rudę prowadzono także zwycięskie dla powstańców walki w II powstaniu śląskim w dniach 2/3 sierpnia 1920 roku. Do dziś trwa w Rudzie pamięć o działaczach z okresu powstań, w tym o Wincentym Janasie i Piotrze Niedurnym. Powstania śląskie zapisały się krwawymi kartami w historii miasta i pozostawiły za sobą liczne nagrobki na rudzkich cmentarzach, jednak w ich wyniku przeprowadzono plebiscyt, w którym mieszkańcy Rudy w większości wskazali, że chcą by Ruda Śląska była przyłączona do Polski.
1 października 1939 roku w Nowym Bytomiu niemiecki Freikorps zastrzelił 18 Polaków i działaczy propolskich. W latach 1942-1945 w mieście znajdował się podobóz koncentracyjny KL Auzchwitz Eintrachthütte, w którym śmierć poniosło około 400 więźniów Auschwitz. Podobóz został opuszczony przez Niemców 23 stycznia 1945 roku i zajęty przez Armię Czerwoną. W tym obozie od lutego do grudnia 1945 roku zmarło zdaniem katowickiej prokuratury co najmniej kolejnych 1538 osób. Większość ofiar byli to początkowo Ślązacy, a potem inni mieszkańcy Śląska oskarżeni o "narodowość niemiecką" lub "niechęć do nowej władzy ludowej" oraz członkowie NSDAP. Obóz funkcjonował w latach 1945–1948, a jego komendantem był Salomon Morel, Polak pochodzenia żydowskiego. Niemal natychmiast po zakończeniu walk, w 1945 roku, mieszkańcy rozpoczęli ratowanie swoich zakładów i przygotowanych do zalania kopalń. Dzięki nim nie ustało wydobycie węgla.
Do 1950 roku istniało na terenie dzisiejszej Rudy Śląskiej szereg miejscowości, każda z własna wielowiekową przeszłością. W 1951 roku zlikwidowania powiatu katowickiego stworzono z nich dwa miasta wydzielone: Nowy Bytom i Rudę. W 1959 roku oba miasta połączono i tak powstała dzisiejsza Ruda Śląska. Do dzisiaj funkcjonują stare kopalnie, złożone przez niemieckich potentatów przemysłowych; Ballestremów, Schaffgotschów, Donnersmarckóe, czy przez Joannę Gryzik "rudzkiego Kopciuszka".
Atrakcje w Rudzie Śląskiej i okolicach:
*Kościół Św. Pawła Apostoła - w dzielnicy Nowy Bytom stoi ciekawy kościół z 1912 roku, to potężna, neoromańska bazylika z masywną wieżą, świątynia stoi na planu uchodzącym za Rynek całej Rudy Śląskiej,
*Osiedle Kaufhaus - to zabytkowe osiedle robotnicze, pochodzące z 1880 roku również stoi w dzielnicy Nowy Bytom, powstało dla pracowników huty "Pokój", w jego centrum powstał monumentalny dom handlowy, tzw. Kaufhaus, od którego nazwę wzięło osiedle,
*Kościół Św. Michał Archanioła - świątynia stoi w dzielnicy Orzegów, powstała w latach 1894-1895, a później w latach 1911-1912 została rozbudowana,
*Sanktuarium Matki Boskiej z Lourdes - kościół z 1806 roku, późnobarokowy, murowany, stoi w miejscu wcześniejszego drewnianego kościoła z 1670 roku, którego elementy wyposażenia dzisiaj kryje, obiektem kultu jest tu Grota Lourdzka,
*Kościół Trójcy Przenajświętszej - neoromańska, okazała świątynia z 1902 roku,
*Grodzisko Kochłowickie - dawne średniowieczne grodzisko pochodzi z okresu XIII-XV wieku, znajduje się w widłach dwóch rzek: Kochłówki i cieku płynącego z północy od strony Bykowiny. Gródek posiada dobrze zachowaną fosę, stożek, na którym znajdowała się drewniana wieża oraz podgrodzie, to najstarszy zachowany zabytek Rudy Śląskiej,
*Ciężki schron bojowy nr 75 w Kochłowicach - betonowy schron bojowy wzniesiony w 1937 roku, należał do "Grupy Bojowej Kłodnica", a ta do Obszaru Warownego "Śląsk", czyli lini polskich umocnień bojowych powstałych wzdłuż granicy z Niemcami przed wybuchem II Wojny Światowej,
*Kolonia robotnicza Ficinus - zespół 16 murowanych domów robotniczych z około 1867 roku, powstałych dla pracowników KWK "Gottessegen", to jedno z najstarszych tego typu osiedli na Górnym Śląsku. Od 2006 roku Kolonia Ficinus znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki,
*Wieża wyciągowa szybu "Andrzej" - zabytkowy budynek nadszybia szybu "Andrzej" powstał w latach 70 XIX wieku i należał do kopalni "Gottessegen", która funkcjonowała do 1926 roku, obiekt jest murowany z cegły w formie obronnej wieży, jej wysokość to ponad 28 m wraz z konstrukcją dachową,
*Sanktuarium Św. Józefa w Rudzie - neoromański, piękny kościół sporych rozmiarów, poświęcony w 1901 roku.
